অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

इलेक्ट्रॉनिक वॉलेट सुरक्षा

परिचय

इलेक्ट्रॉनिक बटुआ एकटा इलेक्ट्रॉनिक एप्लीकेशन छै इलेक्ट्रॉनिक बटुआ एक इलेक्ट्रॉनिक एप्लीकेशन है जो स्मार्टफोन या कंप्यूटर कें मदद सं वित्तीय साधन(जैना क्र ेडिट कार्ड या डिजिटल मुद्रा)सं ऑनलाइन इलेक्ट्रॉनिक वाणज्यि लेनदेन जैना सामान खरीदनाय,उपयोगिता बिल भुगतान,पैसा स्थानांतरण, फ्लाइट टिकट जैना कार्य कैल जायत अछि. अइ ई-वॉलेट कें प्रचुरता ऑनलाइन माध्यम सं एप्प कें रु प डाउनलोडिंग कयर व्यक्तिगत तौपर पर पाइंट ऑफ सेल कें जानकारी आ पीअर-टू-पीअर नगद लेन-देन कें जानकारी मे सहायता प्रदान करएयत छै.

अनेको आईटी कंपनियक, बैंक, टेलीकॉम कंपनियक, ऑनलाइन ई-कॉमर्स पोर्टल, टैक्सी सेवाक, सुपरमार्केट चेन आदी ई-वॉलेट कें सुविधा प्रदान करएयत अछि.

ई-वॉलेट खतरे आ सुरक्षा उपाय

प्रतिरुपण

जालसाज़ द्ववारा जानकारी चुरेनाय प्रतिरु पण छै आ अइ मे वास्तविक उपयोगकर्ता कें रूप मे चोरी कैल गेल विवरण आ पासवर्ड कें उपयोग करएयत एकटा सौदे कें लेल लेनदेन कैल जायत छै.

सिम स्वैपिंग

सिम स्वैपिंग तखन होयत छै जखन धोखेबाज पहिले उपयोगकर्ता कें जानकारी इकट्ठा करएयत छै, आ एकर इस्तेमाल अनन मोबाइल फोन कें सिम कार्ड ब्लॉक करएय कें लेल आ नकली पहचान सबूत कें साथ मोबाइल ऑपरेटर कें रिटेल आउटलेट पर जा क डुप्लीकेट सिम प्राप्त करएयत अछि.

बचय कें उपाय

  • सोशल इंजीनियरिंग कें अइ तरीकाक सं बचूं क्याकि वित्तीय सेवा प्रदाता आ ओकर सहयोगी स्टॉफ कखनो सें हों फोन कॉल आ ई-मेल पर कोनों व्यक्तिगत जानकारी नहि पूछएयत छै.
  • कतेकों मोबाईल सेवा प्रदाता अपन ग्राहकक कें सिम स्वैपिंग संबंधी एलर्ट भेजएयत छै जइ पर ध्यान द क तुरंत मोबाइल सेवा प्रदात कंपनी सं संपर्क करूं.

मालवेयर,फिशिंग आ मेन-इन-मिडल अटैक

  • अइ तरह कें अटैक मे सें हों हमलावर एप्लिकेशन पर हमला करएयत छै आ इ दुरु पयोग करएय कें लेल अहां कें फोन कें जानकारी इकट्ठा करएय कें लेल एकटा मैलवेयर इंस्टाल कयर सकएय छी.
  • फिशिंग हमले मे ई-वॉलेट कें साथ धोखाधड़ी करय कें लेल उपयोगकर्ताआक कें अतिसंवेदनशील खाता संबंधी जानकारी- लॉग-इन जानकारी आ व्यक्तिगत डेटा कें उपयोग कैल जायत छै.
  • मैन-इन-द-ब्राउजर या मैन-इन-द -मिडल अटैक जैना परिष्कृत आक्र मण ऑनलाइन लेने-देन करएयत यूजर द्ववारा क्र ेडिट कार्ड या बैंक खाता संबंधी जानकारी टाइपिंग करएय कें दौरान इंटरनेट ब्राउजर सं भुगतान संबंधी डेटा मे अवरोध लाकर प्राप्त कैल जायत अछि.

सुरिक्षत रहय कें लेल यूजर संबंधी अभ्यास

  • ई-वॉलेट कें इस्तेमाल करय सं पहिले उपयोगकर्ता कें फोन,टैबलेट आ अन्य डिवाइस मे एकटा मजबूत पासवर्ड पहिले सं सक्रि य करबाक चाहि.
  • भरोसेमंद नेटवर्क सं जुड़नाय महत्वपूर्ण छै. सार्वजनिक वाई-फाई नेटवर्कसं कनेक्ट हुअ स बचूं.
  • केवल भरोसेमंद स्त्नोत सं हीं मोबाइल एप्प डाउनलोड करूं.
  • अपन लॉग-इन संबंधी क्रि डेंशियल सुरिक्षत राखूं.
  • सेलफोन नेटवर्क कनेक्टिविटी कें स्थिति सं अवगत आ सतर्क रहूं आ एसएमएस आ ईमेल कें माध्यम सं अलर्ट मेसेज प्राप्त करएय कें लेल रजिस्टर करूं.
  • धोखाधड़ी संबंधी मामले मे संपर्क कें कैं जै वाला स्त्नोत कें पता अपन पास राखूं.

स्त्नोत: सूचना सुरक्षा शिक्षा एवं जागरुकता,सीडैक हैदराबाद

अंतिम बेर संशोधित : 6/14/2020



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate